Një ekip shkencëtarësh çekë ka bërë një zbulim të jashtëzakonshëm në jug të Shqipërisë, duke identifikuar liqenin termal nëntokësor më të madh të njohur deri më sot. Ky liqen ndodhet në zonën e llixhave të Sarandaporit, pranë Leskovikut, në kufirin mes qarqeve të Korçës dhe Gjirokastrës. Ekipi vendosi ta quajë atë “Liqeni Neuron”, emër që iu dha nga fondacioni çek që financoi ekspeditën.

Një eksplorim shumëvjeçar që çoi në një zbulim historik

Prej vitesh, shkencëtarët çekë kanë studiuar sistemet nëntokësore në zonat malore kufitare midis Shqipërisë dhe Greqisë. Gjatë këtyre kërkimeve, ata u përqendruan në rajonin e Vromonerit, ku në vitin 2021 zbuluan një rrjet të madh shpellash. Ky sistem nëntokësor përmbante burime të fuqishme avulli, të cilat sugjeronin prani të nxehtësisë dhe aktivitetit hidrotermal.

Duke ndjekur burimet e avullit, studiuesit arritën në një humnerë mbi 100 metra të thellë, të cilën e quajtën “Atmos”. Në fund të kësaj humnerë, ata zbuluan një liqen të madh termal, me ujë të nxehtë dhe të pasur me minerale. Pas matjeve të detajuara, ky liqen u konfirmua si më i madhi i llojit të tij në botë.

Përmasat dhe teknologjia e përdorur në eksplorim

Liqeni Neuron ka një gjatësi prej 138 metrash, një gjerësi prej 42 metrash dhe një perimetër prej 345 metrash, duke mbajtur rreth 8,335 metra kub ujë termal. Për të bërë matje të sakta, ekipi përdori teknologji të avancuar si skanimi 3D GeoSlam dhe një skaner celular LIDAR, i cili lehtësoi krijimin e hartave precize të shpellës dhe liqenit. Në të ardhmen, hidrologët do të përdorin sonar për të studiuar pjesën nënujore të formacionit.

Ky zbulim ka rëndësi jo vetëm për shkencën, por edhe për mbrojtjen e ekosistemit lokal. Studiuesit besojnë se burimet termale të zonës furnizohen nga ky liqen dhe po analizojnë ndikimin e tij në rrjetin hidrogeologjik të rajonit.

Një pasuri natyrore me potencial turistik dhe shkencor

Eksplorimi i Liqenit Neuron pritet të sjellë njohuri të reja mbi formimin e shpellave termale dhe ndikimin e ujërave minerale në strukturën gjeologjike të zonës. Uji i tij, i pasur me sulfur hidrogjeni, në kontakt me ajrin prodhon acid sulfurik, duke ndikuar në formimin e shpellave përreth.

Përveç vlerës shkencore, ky zbulim mund të ketë edhe një ndikim të madh në turizmin e rajonit. Me burimet e tij të veçanta dhe bukurinë natyrore, zona e Leskovikut mund të kthehet në një destinacion të rëndësishëm për vizitorët që kërkojnë eksperienca unike në natyrë dhe shërime natyrore përmes ujërave termale.

Ky studim vazhdon dhe shkencëtarët janë të vendosur të zbulojnë më shumë rreth këtij fenomeni natyror, duke e bërë Shqipërinë një nga vendet më të rëndësishme për eksplorimet nëntokësore në Evropë.