Në qytetin e Selanikut është hapur pas 102 vitesh “Yeni Camii” (greqisht: Γενί Τζαμί) ose në shqip”Xhamia e Re”.

Mediat greke njoftuan se monumenti historik, i cili përdoret si hapësirë ​​ekspozite e Galerisë Komunale, u është dhënë për herë të parë që nga viti 1922 myslimanëve për faljen e namazit pas agjërimit të Ramazanit.

Namazi i parë filloi në orën 7:30 të mëngjesit në gjuhën arabe, ndërsa hytbeja u mbajt në arabisht dhe greqisht.

Që në orët e para të mëngjesit në Xhaminë e Re ka pasur forca të shumta policie për arsye sigurie, ndërsa janë kryer dhe kontrolle të rrepta në zonë para se të hapej për besimtarët.

Vendimi për hapjen e saj është marrë nga Sekretariati i Përgjithshëm i Feve. Ndërkohë që imami që ka kryer namazin është zgjedhur nga shteti grek.

Historia e “Xhamisë së Re” në Selanik

“Xhamia e Re” është një nga monumentet më interesante nga Selanikun otoman, një qytet-port i gjallë, me një  të kaluar të gjatë bashëjetese të komuniteteve myslimane, hebreje dhe të krishtera. U ndërtua në vitin 1902, si një nga shtesat e fundit të mëdha në strukturën urbane përpara se Selaniku të përfshihej në shtetin grek në 1912. Studiuesit pohojnë se xhamia ishte posaçërisht e ndërtuar për të ashtuquajturin komunitet “Dönme” të Selanikut, myslimanë me origjinë hebreje sefardike që ishin konvertuar në Islam në shekujt 17-18. Sipas gazetës osmane Sabah, në vitin 1902 mijëra njerëz u mblodh për të parë ceremoninë e hapjes së xhamisë, një ngjarje madhështore e kompletuar me një bandë ushtarake që luante “Hamidiye Marşı” dhe fjalime nga guvernatori i provincës dhe të Haci Mehmed Hayri Pasha, një ushtarak në Armatën e Tretë, i cili përmendet si mbrojtësi kryesor i xhamisë në mbishkrimin origjinal të themelit.

Xhamia nuk u ndërtua në qendër të qytetit, por në një lagje të re, “Hamidiye”, e cila në vitet 1880, ishte periferia e parë e madhe që u zhvillua përtej mureve të qytetit antik. Fotografitë e ndërtesës në ndërtim ose kartolinat e hershme zbulojnë se si xhamia, e cila sot është e rrethuar plotësisht nga ndërtesa banimi, dikur qëndronte e izoluar në një shesh të ajrosur, e rrethuar me pemë.

Sipas një pllake në fasadën e jashtme, arkitekti i xhamisë ishte Vitaliano Poselli, një sicilian i trajnuar në Stamboll.

Duke ndjekur trendin e periudhës, Poselli e projektoi xhaminë me një stil gjithëpërfshirës, duke përzier së bashku elementë të ndryshëm strukturorë që mund të identifikoheshin si gotik (harqe me majë), Rilindje/Neo-Klasike (harqe të rrumbullakosura, kapitele korintike) dhe ajo që në atë kohë do të quhej “maure” ose “turke” (harqe me këpucë me kalë, muqarnas, model/punë arabeske).

“Xhamia e Re” ishte në shërbim si xhami vetëm për 10 vjet përpara se qyteti të bëhej pjesë e Greqisë në vitin 1912. Pas kësaj, ndërtesa ka vazhduar të shërbejë një sërë funksionesh: vend vëzhgimi për ushtarët grekë në 1915, pastaj për për një kohë të shkurtër vend strehimi për refugjatët nga shkëmbimet e popullsisë midis Greqisë dhe Turqisë në 1922, dhe nga 1925 deri në 1963 shtëpia e muzeut arkeologjik të Selanikut (ndodhet shenja “Muzeu Arkeologjik” në greqisht mbi portën e derës).

Sot, oborri i Yeni Camii i përket ende muzeut, me gurë varresh dhe kolona të lashta që mbushin kopshtin përreth ndërtesës, ndërsa vetë struktura i përket qeverisë bashkiake. Megjithëse “Xhamia e Re” nuk është gjithmonë i hapur për publikun, ajo sot përdoret shpesh si një hapësirë ekspozite për festivale arti, si dhe prodhime teatrore avangarde. Në një vend që nuk do të pajtohet me të kaluarën e tij osmane, një monument kaq i spikatur historik i asaj periudhe kohore, ruhet duke shërbyer një rol në skenën e artit të qytetit.

Me iniciativën e Sekretariatit të Përgjithshëm të Feve, “Xhamia e Re” u hap si xhami për herë të parë pas 102 vjetësh, për faljen e namazit të Fitër Bajramit.