Gjysma e dytë e shekullit të 15-të ishte një periudhë dramatike në historinë botërore me rënien e Kostandinopojës në duart e turqve osmanë nën Sulltan Mehmetin II, Reconquista në Iberi dhe Kolombi zbuloi aksidentalisht se kishte diçka në anën tjetër të Atlantikut.

Me zbulimin e Amerikës, Evropa pushtoi toka të reja të pasura dhe filloi të zhvillonte rrugë tregtare që do të nxisnin zhvillimin e saj të shpejtë ekonomik dhe ushtarak për shekujt në vijim.
Megjithatë, deri në zhvillimin e rrjeteve të transportit transatlantik, fokusi për fuqitë e Evropës Jugore ishte më afër shtëpisë.

Mehmeti II krijoi Perandorinë Osmane si forcën më të fuqishme ushtarake në Anadoll dhe Evropën Lindore dhe pasardhësit e tij filluan ta ushtrojnë atë forcë në të gjithë Mesdheun.

Kjo i solli turqit në konflikt me venedikasit dhe urdhrat e kryqtarëve, të tillë si Kalorësit e Shën Gjonit, të cilët u përpoqën të kufizonin përhapjen e fuqisë myslimane në brigjet jugore të Evropës.

Flotat detare osmane u forcuan nga forca të parregullta në Afrikën e Veriut, të njohur si Piratët Barbarë, shumë prej të cilëve ishin pasardhës të myslimanëve të dëbuar nga Spanja.

Të luftuara gjatë dekadave me konflikte të lidhura me të që vazhduan për shekuj, luftërat për kontrollin e Mesdheut ishin një seri shterruese konfliktesh për të dyja palët, të cilat përfshinin vdekjen masive në det, marrjen e skllevërve dhe mizoritë e tjera.

Ata do të linin gjurmë në kulturat evropiane dhe turke me Volterin që përshkruan betejat me osmanët në novelën e tij Candide dhe Shakespeare duke përdorur konfliktet si sfond për Otello.

Në Turqi, anijet detare ende marrin emrat e admiralëve që udhëhoqën betejat detare gjatë luftërave për Mesdheun.

Këtu Middle East Eye shikon tre detarë osmanë që luajtën një rol vendimtar në sukseset e hershme myslimane.

Oruc Reis

I referuar edhe si Aruxh ose Baba Aruxh, Oruç Reis ishte një admiral dhe pirat osman i cili më vonë u bë sulltan i Algjerit.

Me gjasë i lindur diku në vitet 1470 në ishullin otoman Midilli, që sot korrespondon me ishullin grek të Lesbos, Reis ishte i dyti nga katër vëllezërit, të cilët të gjithë u nisën në det fillimisht si tregtarë dhe më vonë si korsarë në shërbim të Perandoria Osmane.

Oruc vazhdoi të bëhej një nga piratët Barbarë më të famshëm në histori, duke mësuar të fliste italisht, spanjisht, frëngjisht, greqisht dhe arabisht gjatë ekspeditave të tij tregtare.

Ndërsa ktheheshin nga një ekspeditë tregtare, Oruc dhe vëllai i tij u sulmuan nga një grup templarësh nga Kalorësit e Shën Gjonit në Rodos.

Oruc humbi një nga vëllezërit e tij në sulm dhe u plagos, u kap dhe u mbajt rob për disa vjet.

Pasi u shpëtua nga vëllai i tij Hayrettin Barbarossa dhe u dërgua në Antalia në Turqinë jugore, Oruc mori patronazhin e Shehzade Korkut, djalit të Sulltan Bajazitit II osman.

Me mbështetjen e Korkut, dy vëllezërit u bënë privatë për t’iu kundërvënë kërcënimit të Knights of St John, si dhe nga anijet portugeze dhe spanjolle.

Midis mbështetësve të tij, Oruc fitoi një reputacion si një figurë atërore, duke fituar emrin Baba Oruc, pasi ndihmoi refugjatët hebrenj dhe myslimanë të arratiseshin nga Spanja në Afrikën e Veriut pas Reconquista.

Besohet gjerësisht se emri Barbarossa është ose një version i romantizuar i Baba Oruc ose se ai u mbiquajt kështu për shkak të mjekrës së tij të kuqe – “Barbarossa” do të thotë “mjekër e kuqe” në italisht.

Deri më sot, Hajredini dhe Oruc njihen si vëllezërit Barbarossa, dhe dyshja kanë frymëzuar përshkrime të shumta të piratëve që nga ajo kohë.

Në 1516, Oruc pushtoi Algjerin, duke zgjeruar fuqinë osmane në Afrikën e Veriut në kurriz të Spanjës dhe aleatëve të saj maure.

Oruc vdiq duke luftuar kundër spanjollëve në 1518 në Tlemcen, Algjeri, por kontrolli i plotë osman u rivendos ngadalë gjatë dekadave të ardhshme.

Pas vdekjes së vëllait të tij të madh, Hajredini u bë vëllai i vetëm Barbarossa dhe vazhdoi luftën në Mesdhe, duke mbajtur emrin dhe misionin e vëllait të tij.

Trashëgimia e Oruc Reis është ende e fortë në Turqi me Ankaranë që emëron një numër anijesh detare dhe kërkimore sipas admiralit të famshëm.

Barbaros Hayrettin ( Hajredin) Pasha
Barbaros Hayrettin Pasha, i njohur gjithashtu si Hizir Hayrettin dhe Hizir Reis, krijoi reputacionin e tij së bashku dhe i pavarur nga vëllai i tij.

Ashtu si Oruc, armiku kryesor i Hayrettin-it ishte perandoria spanjolle dhe urrejtja e tij ndaj monarkisë spanjolle pa dyshim u nxit nga dëbimet e muslimanëve që rezultuan nga Reconquista.

Sukseset e tij detare kundër spanjollëve e bënë atë një nga korsairët më të famshëm në histori dhe mjaftuan që osmanët ta bënin Hayrettin admiralin e madh të marinës së tyre.

Përkushtimi i detarit për t’u hakmarrë për humbjen e muslimanëve në Spanjë dhe trajtimi i tij ndaj refugjatëve të dëbuar nga Iberia i dha atij nderin “Hayrettin/Hajredin”, nga arabishtja Khayr ad-Din që do të thotë: “mirësia e besimit”.

Hayrettin-it iu dha roli i guvernatorit të Algjerisë pasi u zotua për besnikëri ndaj sulltanit osman Selim I. Më pas ai përdori territorin e Afrikës së Veriut si bazë për të sulmuar anijet evropiane dhe për të kryer misione shpëtimi, duke përfshirë transportimin e refugjatëve nga Iberia në Afrikën e Veriut.

Sukseset e tij kundër spanjollëve i dhanë atij një reputacion të mjaftueshëm për osmanët për ta ngarkuar atë për udhëheqjen e forcave të tyre detare gjatë konflikteve të tyre me venecianët dhe habsburgët.

Korsari legjendar i udhëhoqi osmanët drejt fitores në Betejën e Prevezës në 1538, kundër një aleance të fuqive të krishtera, e njohur si Lidhja e Shenjtë, e cila përfshinte Spanjën, Portugalinë, Venedikun dhe shtetet Papale, ndër të tjera.

Ai ishte gjithashtu thelbësor në vendosjen e sundimit turk në Tunizi, si dhe në Algjeri.

Nën Hajredinin, osmanët u bënë fuqia dominuese në Mesdhe, një situatë që zgjati shumë kohë pas pensionimit të tij në Stamboll në 1545, ku ai do të vdiste një vit më vonë.

Vëllezërit Barbarossa janë protagonistët e një drame turke, prodhuar nga transmetuesi publik TRT, e cila quhet Barbaros: Shpata e Mesdheut. Në ekskluzivitetin e Pirates of the Carribean, emri i personazhit imagjinar “Hector Barbarossa” rrjedh gjithashtu nga emrat e çiftit turk.

Sejida el-Hurra

Nga një fëmijë refugjat në mbretëreshë, Sayyida al-Hurra, e njohur gjithashtu si Lalla Aicha al-Alami, lindi në Granada në 1485 në një familje aristokrate andaluziane, e cila u largua nga Spanja pas disfatës së krishterë të Emiratit të Granadës në 1492. Emri i zakonshëm, Sayyida al-Hurra, do të thotë “grua e lirë” në arabisht.

Në shtëpinë e saj të re në atë që sot është Maroku, Sayyida u martua me Sidi al-Mandri II, guvernatorin e qytetit Tetouan në Marokun e sotëm, i cili i besoi asaj si zëvendësin e tij de-facto.

Duke folur rrjedhshëm në shumë gjuhë, Sayyida kishte një dhunti për këshilla strategjike, duke u bërë konsulentja e bashkëshortit të saj kur ishte fjala për qeverisjen dhe diplomacinë.

Pas vdekjes së tij në 1515, ajo mori detyrën si guvernator dhe filloi një karrierë duke u hakmarrë ndaj sundimtarëve të rinj të atdheut të saj për trajtimin e tyre ndaj muslimanëve të pushtuar.

Sayyida, së bashku me shumicën e Granadanëve, kurrë nuk e kapërceu humbjen e shtëpisë së tyre. Burri i saj e kishte fortifikuar Tetuanin për ta përdorur si bazë në luftimet kundër spanjollëve dhe portugezëve.

Refugjatja dikur andaluziane bëri kontakt me Barbary Corsairs dhe më pas mblodhi një flotë të sajën me ndihmën dhe mbështetjen e vëllezërve Barbarossa.

Sayyida mori përgjegjësinë për aktivitetin detar mysliman në Mesdheun perëndimor dhe Barbaros Hayreddin kontrollonte pjesën lindore.

Ata krijuan një aleancë që kufizoi seriozisht aktivitetet e perandorive spanjolle dhe portugeze në Mesdhe.

E mbështetur nga aleatët e saj osmanë, flota e Sayyida-s fitoi një sasi të madhe përmes plaçkës dhe parave të shpërblesës të fituara nga betejat dhe bastisjet e tyre. Ndërsa shifrat e sakta nuk dihen, kishte pasur mjaftueshëm pasuri për të sjellë lulëzimin e Tetouanit si një qytet i madh i Afrikës Veriore.

Aq e fuqishme ishte forca e saj detare sa spanjollët dhe portugezët e konsideruan atë pikën e tyre kryesore të kontaktit për negociatat me forcat myslimane.

Nga fundi i karrierës dhe jetës së saj, Sayyida u martua me mbretin e Marokut, i cili thuhej se ishte i impresionuar me të që në shikim të parë.

Ajo vazhdoi të sundonte Tetouan dhe menaxhoi korsarë nën kontrollin e saj ndërsa ishte e martuar.

Sundimi i saj mori fund pas një grushti shteti të kryer nga njerku i saj, djali i al-Mandrit, i cili e rrëzoi atë.

/middleeasteye| përshtati MEDIAKONTAKT