Pavarësisht nëse ndodhen pranë lumenjve, deteve ose sipërfaqeve tokësore, shpellat ballkanike janë të zbukuruara me dekorime të shumta dhe janë habitat i qindra llojeve të kafshëve dhe bimëve.
Me veçantinë e tyre, ato prej vitesh tërheqin shumë turistë vendas dhe të huaj dhe po bëhen gjithnjë e më shumë lokacione tërheqëse në skenën turistike botërore.
Kështu, TRT Balkan ka zgjedhur disa nga shpellat më të vizituara në rajon.
Shpella e Pëllumbasit
Shqipëria është e pasur me një larmi të madhe të shpellave. Vetëm në rajonin e Shkodrës ka mbi tridhjetë shpella të mëdha. Shumë turistë kanë eksploruar një nga shpellat më të mëdha të Shqipërisë e quajtur Shpella e Pëllumbasit. E vendosur në juglindje të Tiranës, ajo shkon 10-35 metra gjerësi, 15-40 metra e lartë dhe është rreth 300 metra e gjatë.
Shpella e Pëllumbasit thuhet se është një nga vendbanimet më të hershme në rajonin e Tiranës, që i përkasin periudhës së paleolitit, rreth 30.000-50.000 vjet më parë. Është zbuluar në 1995 kur studiuesit erdhën dhe panë nga afër gjendjen e shpellës, moshën e stalaktiteve dhe stalagmiteve dhe e vendosën këtë shpellë në hartën e Monumenteve natyrore të Shqipërisë. Por, rëndësia e saj është edhe më e madhe, madje ndërkombëtare, kjo pasi konsiderohet një nga 6 shpellat e këtij lloji që ekzistojnë në Europë, edhe pse në përmasa disi më e vogël se të tjerat.
Një veçanti tjetër është pikërisht te mosha e vjetër e saj dhe te natyrshmëria, pasi askush nuk ka mundur ta prishë e të ndërtojë diçka rreth saj.
Shpella e Gadimes
Shpella e Gadimës është shpella më e njohur në Kosovë dhe aktualisht është e vetmja e përgatitur për vizitorë në Kosovë. Pasuri e shpellës, që e bënë të veçantë është prezenca e aragoniteve të cilat si stoli shpellore janë dukuri të rralla.
Kristalet e këtyre stolive në shpellë paraqiten në galerinë e Aragoniteve të cilat karakterizohen me forma dhe drejtime të ndryshme të shtrirjes të cilat shpellën e bëjnë posaçërisht interesante dhe tërheqëse.
Kristalet e rralla që gjenden në këtë shpellë nuk gjenden në shumë vende botërore prandaj këto kristale kanë vlerë evropiane. Nga madhësia e rritjes së kristalit në një cm për 30.000 vjet kjo rrjedh se shpella është e vjetër 80.000 vjet.
Në shpellë gjenden shumë simbole të formura nga këta kristalë: Peshku, Mjekra e Skënderbeut, Gjarpri, Romeo e Zhulieta etj.
Ajo është e gjatë 1.500 metra, mirëpo për turistët është i mundshëm shikimi i vetëm 1.300 metrave të para të shpellës, pasi që për pjesën tjetër të shpellës ende nuk janë të mundshme kalimet.
Shpella e Vrellos
Parku Speleologjik është një nga parqet më magjepsës në Evropë. Në këtë mjedis gjenden dhjetëra shpella me gjatësi prej 20 dhe deri 176 metra.
Më e shquar prej tyre është shpella nëtokësore Vrello, në brendësinë e së cilës gjenden dy liqene dhe është e pasur me stalaktite. Dominon stalaktiti i madh në formën e koneve, i cili grumbullohet 2.700 vjet. Me 212 metra thellësi, tani Vrello është shpella më e thellë nënujore në Ballkan, dhe e dyta në Evropë.
Vjetrenica dhe Govjeshtica
Stalaktite, stalagmite, gjarpërime janë vetëm disa nga dekorimet e shpellave që magjepsin Bosnjë e Hercegovinën me bukurinë e tyre.
Vjetrenica karakterizohet nga një botë shpellore jashtëzakonisht e pasur në të cilën janë regjistruar më shumë se 200 lloje kafshësh, prej të cilave të paktën 90 janë troglobiote.
Më i famshmi është peshku endemik i njeriut.
Në rrëzë të masivit rumun, në kanionin e lumit Praça, gjendet një tjetër mrekulli e natyrës shpella Govještica, një parajsë për speleologët.
Me një gjatësi prej gati 10.000 m konsiderohet shpella më e gjatë në Bosnjë e Hercegovinë. Goveštica nuk është vetëm interesante për shkak të madhësisë së saj, por gjithashtu ka një rëndësi të madhe si habitat për specie të shumta shtazore.
Ai krenohet me një koloni prej disa mijëra lakuriqësh nate, si dhe karavidhe dhe flutura. Mbetjet e një ariu të zhdukur të shpellës nga periudha e viganit dhe epokës së akullit u gjetën gjithashtu këtu.
Shpella e Durmitorit
Mali i Zi ka një zonë të pasur karstike dhe një numër të madh objektesh speleologjike. Vetëm në territorin e Cetinjes ka më shumë se 1.000 të tilla.
Dimri nuk përfundon kurrë në Shpellën e Akullit në Durmitor. Stalaktitet dhe stalagmitet e akullit frymëzojnë admirimin e vizitorëve në 2.156 metra mbi nivelin e detit.
Shpella është rreth 40 metra e gjatë dhe rreth 20 metra e gjerë, dhe fryma e saj e akullt do të freskojë të gjithë vizitorët në mes të muajve të nxehtë të verës.
Shpella e Shtopicës
Shpella e Shtopicës ndodhet në anën verilindore të malit Zlatibor në Serbi.
Për shkak të karakteristikave të saj natyrore, ruajtjes së veçorive morfologjike dhe hidrologjike, kryesisht vaskave të mëdha, si unike për nga madhësia dhe mënyra e formimit, ruajtjes së specieve endemike të florës së shpellës, mjedisit dhe bukurisë së peizazhit, shpella e Shtopicës u vendos nën mbrojtjen e shpallur me Dekret të Qeverisë së Republikës së Serbisë në vitin 2005 monument natyror, pasuri natyrore e mbrojtur me rëndësi të jashtëzakonshme.
Shpella e Shtopicës, përveç dekorimeve të shpellave, ka vaska të mëdha shpellore, të cilat dallohen nga të tjerat në Serbi për nga madhësia dhe thellësia e tyre (diku deri në shtatë metra).
