Është shkruar në disa tekste se fjala “bukë” është e huazuar në

gjuhën shqipe.Gjuhëtarët lidhur me këtë “huazim”janë të ndarë.Disa

thonë se kjo fjalë rrjedh nga frigjishtja “bekos”, që në gjuhën shqipe

ka dhënë fjalën “bukë”. Përkrahës të kësaj ideje ishin: Ksilanderi, Dh.

Kamarda, F.Ribeko, K. Ostir, N.Jokl, K.Tagliavini etj.

Dijetarët e tjerë e shohin të vështirë këtë lidhje, si: F.Mikloshiqi,

G.Majeri, Majer-Lybke, S.Puskarju, G.Vaigand i etj.

“Me ata që e shohin të vështirë lidhjen e fjalës shqipe “bukë” me

atë frigje “bekos” u pajtua madje edhe E.Çabej, që sipas tij fjala “bukë”

nuk vjen nga frigjishtja “bekos”, po nga latinishtja “bucca” (gojë, faqe

e fryrë), që sipas tij, në latinishten popullore “bucca” e ka kuptimin e

kafshatës.”(J.Buxhovi, Dardania – Antika, Mesjeta,Prishtinë,2020,f.39)

“Historiani K.Frashëri nuk e pranon vlerësimin e Çabejt dhe të disa

gjuhëtarëve të tjerë për të mohuar lidhjen etimologjike të dy fjalëve kaq

të ngjashme midis tyre bukë shqip dhe bekos frigjisht, që mbështetet

vetëm mbi argumentin e distancës gjeografike midis Ilirëve ilirikë dhe

Brygëve (frigjëve) anatolikë, meqë sipas tij, ajo duhet rishikuar….prej

nga ai nxjerr përfundimin se “nuk ka përse të çuditemi që gjuha shqipe

ka trashëguar nëpërmjet ilirishtes fjalën “bukë” nga “bekos”, nga vetë

Frigët që banonin në trevat ilire”.(Po aty,f.40)

“Siç paralajmëron edhe filologu Budimiri, mbishkrimi i zbuluar në

Azinë e Vogël, nxori në pah edhe disa pika takimi të frigjishtes me

shqipen, për të cilat mendohet se kanë rrjedhur nëpërmes ilirishtes

kur ata jetonin në një hapësirë të përbashkët”.(Po aty, f.39)

“Në qendër të këtyre zhvillimeve të mëdha, bashkë me të tjerët,

gjithsesi se do të gjenden Pellazgët dhe trashëgimtarët e tyre të

drejtpërdrejtë Ilirët – Trakët si dhe gjithë ajo që më vonë do të shihet

si etnos ilir, ngase familja ilire me degëzimet e saj, si do të shihet edhe

nga bartësit e teorive të ndryshme dhe përjashtuese, do të ketë

shtrirje shumë më të gjerë, veçmas në pjesët veri-perëndimore të

Gadishullit Ilirik, atij Apenin dhe iberik e madje edhe në pellgun e

Adriatikut, që do të përcillet me ndryshime dinamike”- shkruan Jusuf

Buxhovi.

“Në veprën Studime Shqiptare Hani problemin e prejardhjes së

shqiptarëve dhe të shqipes e shtron për zgjidhje shumë më gjërë se

sa paraardhësit… Në vëllimin e parë të veprës së lartpërmendur ai

pohon se shqiptarët janë “pasardhësit e banorëve të lashtë

parasllavë të vendit”. Këta banorë i quan pellazgë, të cilët i barazon

me ilirët. Ai mbron tezën pellazgjike të shqipes me zjarr, çka më vonë

e përqafuan Rilindasit tanë të mëdhenj”- ka shkruar Xh.Gosturani në

veprën “Historia e Albanologjisë”, f.126.

Po të ishte fjala latine “bucca” – gojë në gjuhën shqipe, a thua këtë

ushqim të përditshëm mund ta kenë përdorur kështu shqiptarët?! Latinët e kanë përdorur për “bukë” fjalën “panem”. Pse shqiptarët “ta përdornin” fjalën “bukë” për fjalën “gojë”?

Akad.Kolec Topalli ka shkruar në veprën e tij “Fjalor etimologjik

i gjuhës shqipe”, Tiranë, 2017, f.555 edhe se fjala gojë “…mund të jetë

fjalë e trashëguar, që lidhet me rrënjën ie. g”el-“gëlltis, ha…”

Në qoftë se prof.Xhuzepe Katapanoja ka shkruar se: “Greqishtja

dhe latinishtja janë shumë më të vonshme se ilirishtja (shqipja)”, pse

gjuha shqipe nuk ka pasur mundësi t ‘u ketë dhënë gjuhëve të tjera?

Sipas akad.Kolec Topallit emri UJË është fjalë e mbarë shqipes,

asnjanës i lashtë, si në shumë gjuhë indoeuropiane, i ruajtur edhe në

gjuhën shqipe në shumë të folme…Fjalët UJË dhe BUKË shpesh

përdoren në fjalët tona të urta për të shprehur identitetin dallues

kombëtar nga kombet e tjera, si p.sh.: “Kudo ku i thonë bukës bukë

e ujit ujë, kudo ku flitet shqip, kudo ku ka shqiptarë “. A nuk mjafton

kjo thënie për ta pranuar fjalën BUKË si të gjuhës shqipe të

trashëguar?

~Prof. Musa Nushi

/infoculture